Categorie: Nijs

Nei oanlieding fan de foarstelling 1000&1 Nacht is Tryater in skriuwaventoer oangongen mei sechstjin skriuwers. Yn de geast fan dizze mearke-eftige fertellingen hawwe se fia de post ferhalen nei elkoar cliffhangere. De ferhalen waarden skreaun mei pinne en papier, yn alle talen dy’t yn Fryslân sprutsen wurde. Sadree’t der in slúf mei ferhalen by immen op ’e matte lei, hie eltse skriuwer trije dagen de tiid om in ferfolch oan it fúljeton te skriuwen.

It risseltaat fan dat skriuwaventoer is trije rigen fan sa’n fiif ferhalen. En dy ferhalen binne no te beharkjen yn de bûtenloft fan literatuerstêd Ljouwert. Op plakken dêr’t genôch romte is om de ferhalen yn dy omgean te litten, om yn dyn holle te reizgjen nei oare kulturen, nei fiere lannen. Eltse rige hat in eigen ferhalerûte krigen sada’tst dysels troch de romte cliffhangerje litte kinst. Yn totaal binne der trije mooglikheden yn Ljouwert om te lústerjen nei dy mearke-eftige ferhalen. Hast allinne in mobyl mei in kamera nedich. De ferhalen binne te belústerjen fia in QR-koade dy’t op de kuierpaden te finen binne. De rûtes fynst op de site fan Tryater.

De skriuwersprojekten fan Tryater binne bedoeld om skriuwers romte te jaan om te ûndersykjen en te eksperimintearjen. Cliffhangerje makket ûnderdiel út fan Tryater Rûnom, it plak dêr’t oare aktiviteiten as foarstellingen organisearre wurde en dêr’t de ferbining mei it publyk sintraal stiet. Foar mear ynfo, gean nei tryater.nl

Bavius Bouma, in âld frijfeint yn Akkrum, fertelt oan syn besiker, in sjoernalist en hertstochtlik fisker, wat er yn de oarloch meimakke hat. Oanlieding ta syn relaas is de fynst fan in Dútske motorfyts mei sydspan yn it wetter, yn de Heafeart nei De Deelen. Mei in pear maten hat Bavius yn de lêste oarlochsjierren yn dat ûnlân ûnderdûkt sitten. Krekt foar de befrijing hat him dêr in singelier drama ôfspile, dat noait bekend wurden is. It guozzeroer, in antyk stik sjitark mei de útwurking fan in kanon, spilet in belangrike rol yn dy oangripende en sober fertelde roman. It guozzeroer giet ek oer de leafde fan Bavius foar in Russyske faam, twangarbeidster yn Normandië.
 
It guozzeroer is in werútjefte fan de lêste roman fan Rink van der Velde (1932-2001). Sjoch ek op ‘e side fan Bornmeer.

Yn it boek – 216 siden, mei mearkleurige yllustraasjes en hurd kaft – steane fyftich mearkes yn fiif eilântalen: it Aasters, Meslânzers en Westers op Skylge, it Amelanners en it Skiermuontseagers. De mearkes binne oerset troch eksperts yn de eilântalen, meastal fan de eilannen sels. Noch nea earder ferskynde der sa’n grutte samling teksten yn de eilanner talen yn ien boek.

Lida Dykstra (It Hearrenfean, 1961) skriuwt sûnt 1992 berneboeken yn it Frysk en it Nederlânsk en set har eigen boeken oer fan de iene nei de oare taal. Njonken printeboeken en boeken foar begjinnende lêzers, skriuwt se foar de âldere jeugd. By dy boeken lit se har graach ynspirearje troch (keunst)skiednis, har eardere fakgebiet. Har faak bekroande wurk skaaimerket him troch in soad fantasy en humor. Sûnt dit jier is Lida Dijkstra Berneboekeambassadeur yn Fryslân.
 
It boek ‘Het beest met de kracht van tien paarden’ (2020) is in herfertelling fan in ferhaal út de Grykske mytology oer Theseus en de Minotaurus (in minsk-bolle). It is in brûzjend ferhaal oer Grykske helden en antyhelden, en in leafdesskiednis dy’t sterker is as it needlot. It boek is yllustrearre troch Djenné Fila (har debút as yllustrator van jeugdboeken) en ferskynde by útjouwerij Luitingh-Sijthoff.
 
Vanessa Joosen yn De Standaard, 17 jannewaris 2020 (*****): “Dijkstra en Fila brengen een verhaal van alle tijden op een manier die aansluit bij het beste wat de jeugdliteratuur vandaag te bieden heeft.”

Wêrom kinne literatuer en poëzy sa moai wêze? De Dichter fan Fryslân, Nyk de Vries, jout it antwurd yn in literêr lesprogramma dat hy spesjaal foar middelbere skoallen yn Fryslân makke hat. Fan hjoed ôf kinne alle middelbere skoallen yn Fryslân fia de webside fan Dichter fan Fryslân in fergees skoaloptreden boeke foar it kommende skoaljier (’20 – ’21).
 
De Dichter fan Fryslân biedt ferskillende lesprogramma’s oan oer poëzij en literatuer, yn kombinaasje mei muzyk en fideo. De lesprogramma’s bestean út in optreden en in les yn ien. 
 
De Dichter fan Fryslân bringt op in tagonklike en humoristyske wize, syn foar in grut part eigen ferhaal. Dat is in ferhaal oer syn middelbere skoaljierren – as boufakkerssoan út in húshâlding dêr’t literatuer net fanselssprekkend wie. Hy fertelt oer syn eigen wille en ûnwissens yn dy tiid, oer fereale wêze en ferwachtings en foaral oer hoe’t er yn dy jierren mei it skriuwen en de literatuer yn oanrekking kaam.
 
It projekt ‘Dichter fan Fryslân’ is in inisjatyf fan de provinsje Fryslân en wurdt útfierd troch de Afûk. Mei de beneaming fan in Dichter fan Fryslân wol de provinsje by in breder publyk mear omtinken freegje foar de keunstfoarm poëzij. Sjoch foar mear ynformaasje oer it skoalprojekt, of foar it boeken fan in fergees skoaloptreden: www.dichterfanfryslan.nl/skoaloptreden/

De Skriuwersarke op ’e Feanhoop moast it fanwege it koroanafirus sûnder in offisjeel iepeningsmomint stelle. Mar de earste skriuwers hawwe der al útfanhuze.

Jan Minno Rozendal fan Grins, dy’t promovearje sil op in biografy fan Douwe Kalma (1896-1953), hat der te set west mei de earste haadstikken oer Kalma’s jongesjierren, en Siebren van der Zwaag, dwaande mei in boek oer de skiednis fan de Fryske feehannel en feemerken, skreau in haadstik oer de famylje Pilat, ien fan de grutste feehannelfamyljes yn Fryslân. Van der Zwaag syn mem wie in Pilat en is in efterneef fan de skriuwer en eardere eigner fan de arke Rink van der Velde (1932-2001), waans mem ek in Pilat wie.

Yn juny is de arke foar Geert Nauta fan Wergea, oant no ta bekend fan koarte ferhalen, dêr’t er in pear kear de Rely Jorritsmapriis foar krige. Hy skriuwt oan syn earste roman De Bretonske kust. Nei him komme Reina Smeink-Kroodsma, Nijbeets (skriuwt in berneboek), Carla van der Zwaag, Peins (poëzy), leden fan it dichterskollektyf Rixt, Harm Bloemhof, Harns (poëzy) en Elske Schotanus, It Hearrenfean (proaza).

Yn it wykein fan 26 en 27 septimber 2020 krijt de alderearste masterclass poëzy yn ’e Fryske taal syn beslach. De doelgroep is de betûfte, effektyf publisearjende Fryske dichter: oan no ta moast dy om syn fakmanskip fierder te ûntjaan nei de rânestêd ta—no kin er nei Tresoar yn Ljouwert. It maksimum meidoggers is seis, sadat elk yndividueel en op maat krityske feedback krije kin. De treners binne twa Fryske topdichters mei gâns ûnderfining yn it lesjaan en it begelieden, Elmar Kuiper en Abe de Vries. De grutmasterkursus hat in ynteraktive workshop-foarm, dêr’t de meidoggers sels bepale wat der op ’e aginda stiet.

It oanbod omfettet ‘ekspresje’ foar ‘metoade’ oer, tinken oer it skeppingsproses (‘wat doch ik hjir eins’), rigel-ôfbrekken en oar wyt tusken de wurden, it nut fan fêste fersfoarmen, de taspiling, humor, ritme, meldij en ferbylding en it engazjearre fers. De grutmasterkursus lit de meidogger oan syn eigen dichteksperimint wurkje, ferrommet syn begryp fan keunst sadat er him bewust is fan de kontekst fan wat er docht, en begjint mei de basis en beslút mei in pittich einprojekt. De meidogger kin syn nije talinten dalik tapasse; de treners stjoere jo nei hûs mei in ‘te dwaan’-list om neitiids de fokus op jo artistike proses te hâlden. In follow-up is altyd mooglik.

Mear ynformaasje fine jo op de webside fan útjouwerij Grotesk; dêr fine jo ek de kursussyllabus. Oanmelde kin mei email ynfo@grotesk.site of tillefoan 020 693 86 31.

De stipers en partners fan de Grutmasterkursus Poëzy binne: literêr sintrum Tresoar, útjouwerij DeRyp, it Fûûns fwar it Frysk, en City of Literature Ljouwert/Provinsje Fryslân.

Doch mei	Grutmasterkursus Poëzy “..en altyd dagen en jierren..”
Tiid:	Wykein 26 – 27 septimber 2020, beide dagen 9.00 – 17.00 oere
Plak:	Tresoar, Bûterhoeke 1, 8911 DH Ljouwert, Charterkeamer
Foar:	Maksimaal 6 publisearjende dichters
Begelieders:	Abe de Vries en Elmar Kuiper
Oanmelding:	By Grotesk, ynfo@grotesk.site of 020 – 693 86 31
Kosten:	€ 80,00 (middeisiten ynbegrepen)

Oer de jûn

Yn ferbân mei de RIVM-maatregels is der plak foar mar 30 persoanen. Reservearje foarôf dyn kaarten en folje de gegevens yn, lykas hoe en mei wa ast komme wolst. Foarôfgeand oan de jûn nimme wy noch efkes kontakt mei dy op om guon praktyske saken troch te nimmen. De ynrin begjint op 12 juny om 18:00 oere. De eintiid is om 21:00 oere hinne.

Kosten en reservearjen

De kosten binne € 17,50 de persoan, jongerein oant 18 jier betellet € 12,50. Dat is ynklusyf iten. Drankjes kinst op ‘e jûn sels bestelle en mei de pin ôfrekkenje. Kaarten kinst fan moandei 1 juny ôf reservearje fia de webside fan de Westertsjerke. Wachtsje net te lang, want fol is fol!

Oer de dichters

Ald-stedsdichter en hjoeddeisk Wâlddichter Arjan Hut (1976) gie yn it Kulturele Haadstêdjier 2018 nei Malta. Der waard grute dat er foar it earst sûnt 1991 bûten Ljouwert kaam. Syn ûntdekkings en ûnderfinings wjerklinke yn syn nije (fyfde) bondel Fjoertoer yn it wâld. Elmar Kuiper (1969) skriuwt Fryske en Nederlânsktalige gedichten en toanielteksten. Fierders is er byldzjend keunstner, sjonger en filmmakker. De poëzy yn syn nije bondel Wite Mûle, Swarte Molke is direkter en ek konfrontearjender as foarhinne. Sigrid Kingma (1989) studearre Nederlânsk en Frysk en debutearre yn 2016 mei har dichtbondel Reade triedleas/Red wireless. Koartby liet hja har foar alve nije gedichten ynspirearje troch de alve (yn 2018 yn ‘e Fryske stêden pleatste) fonteinen.

Yn 2019 waard yn Ljouwert in konferinsje holden oer de takomst fan de wittenskiplike stúdzje fan de Fryske taal- en letterkunde, oftewol de frisistyk. Heech tiid, want it fak stiet al in skoftlang ûnder druk. De goedbesochte gearkomste wie organisearre troch de Stifting Freonen Frysk Ynstitút Ryksuniversiteit Grins (SFFYRUG), yn ’e mande mei de Fryske Akademy. De lêzingen dy’t op dy gearkomste holden waarden, binne no bondele mei as titel: De takomst fan de frisistyk. Tradysje en fernijing.

Op ’e konferinsje yn 2019 kaam in grut ferskaat fan heechleararen, ûndersikers, beliedsamtners, politisy en oaren út it fjild oan it wurd. Allegearre út harren eigen dissipline wei presintearren de sprekkers harren fyzje op ’e hjoeddeistige stân fan saken en op ’e fraach: yn hokker foarm kin de frisistyk de takomst treast wêze en bliuwe? De tastân is, sa’t it lân der no hinneleit, nuodlik. It tal ûndersyksplakken en ûndersyksynstellingen dêr’t de Fryske taal- en letterkunde yn Nederlân bestudearre wurde kin, nimt hieltyd fierder ôf. Foar jonge ûndersikers is de oantreklikens fan in baan yn de frisistyk dan ek sterk fermindere. Is der eins ek noch wol genôch politike wil oanwêzich om de wittenskiplike stúdzje fan de Fryske taal te stypjen?

It koarte ferhaal fan op syn heechst 250 wurden kin ynstjoerd wurde nei ensafhproaza@gmail.com oant 1 july 2020. Alle (streek)talen dy’t yn Fryslân brûkt wurde, binne dêrfoar tastien. It ferhaal moat opstjoerd wurde yn in word-bestân, mei fermelding fan namme, adres en tillefoannûmer.
 
De sjuery beoardielet de ynstjoerings anonym. Jo krije útslach nei 1 augustus, oer de útslach kin net korrespondearre wurde.