Blog

Ein maaie ferskynt ‘Ryzji yn it Frysk’, in mei de hân ynbûne, twatalige [Nederlânsk-Frysk] bibliofile útjefte, mei gedichten fan de Russyske dichter Boris Ryzji (1974-2001), oerset troch Eeltsje Hettinga en Elske Schotanus. 

Yn dizze limited editio (86 siden), mei in ynliedend essay fan Eeltsje Hettinga, binne portrettekeningen fan Ryzji opnaam, makke troch keunstner Jochem Hamstra. De orizjinelen binne te sjen by de presintaasje fan de útjefte, freed 24 maaie, yn galerymelklokaal op It Hearrenfean.

Boris Ryzji debutearre as dichter yn 1994. Hy makke namme yn Moskou en Sint Petersburg. Yn 2000 naam er diel oan Poetry International yn Rotterdam. In jier letter, sân maaie 2001, benaam er himsels it libben. Foar syn wurk krige er twa grutte literêre prizen, ien dêrfan postúm.

Ryzji syn wurk waard yn Nederlân ûnder oaren oerset troch Anne Stoffel, byinoar brocht yn de bondels Wolken boppe E (2004) en Afscheid in Rusland (2013). Foar har oersetwurk krige se yn 2005 de Aleida Schotpriis, yn it bysûnder foar Wolken boven E.

Film- en dokumintêremakker Aliona van der Horst makke yn 2008 de yndrukwekkende, mei tal fan prizen bekroande dokumintêre “Boris Ryzhy”.

Foar de sjuery fan de 13e edysje fan de Simke Kloostermanpriis is de earste kûgel troch de tsjerke.
De sjueryleden Geart Tigchelaar, Sytske Eringa en Gerbrich van der Meer hawwe
alle Frysktalige jeugd/berneboeken út de trije foargeande jierren lêzen en beoardiele. Ut dy list mei hast fyftich titels hawwe hja 5 boeken nominearre.

Dit binne de nominaasjes:

Eppie Dam mei Tsjilp! [De Ryp útjouwerij]
Yllustraasjes: Lieke Boot
In printeboek mei gedichten oer fûgels.

Lida Dykstra  mei De weddenskip [Afûk]
Yllustraasjes: Nina Peckelsen
In jongereinboek mei trije ferhaallagen, ynspirearre op de Edda en midsiuwske poëzy.

Mirjam van Houten mei Tije [Afûk]
Yllustraasjes: Mirjam van Houten
In berneboek oer it jonkje Tije dat fan it plattelân nei de stêd ferhuzet. In swalker helpt him om syn draai wer te finen.

Auck Peanstra en Riemke Pitstra mei Tomke’s foarlêsfeest [Afûk]
Yllustraasjes: Luuk Klazenga
Tematysk foarlêsboek mei de avontoeren fan Tomke en syn freonen.

Koos Tiemersma mei Heech Tymo, sjoch omheech [HetNieuweKanaal]
Yllustraasjes: Carla van der Heijde
In berneboek oer it jonkje Tymo waans heit as militêr yn ’e oarloch yn Afganistan omkommen is, dy’t him thús en op skoalle ferhâlde moat mei de nije sitewaasje.

Foar it Simke Kloosterman Lien binne Eppie Dam en Lida Dykstra bekende gesichten. Eppie Dam
wûn de SKPriis yn 2001 en Lida Dykstra wûn sels twa kear achterinoar yn 2004 en 2007.
Beide leverje jier op jier wurk fan hege kwaliteit en binne tige warber yn ‘e Fryske literatuerwrâld.
Dijkstra is ek lanlik bekend, meidat sawat al har wurk ek yn it Nederlânsk útkomt.
Berneboekeskriuwsters Aucke Peanstra dy’t trije jier lyn ferstoar en Riemkje Pitstra binne ek bekende nammen yn de Fryske berneboekewrâld. Harren nammen binne o sa ferbûn oan Tomke, in projekt dat âlden en liedsters fan pjutten mei help fan boartlik ûnderwiismateriaal ynformearje wol oer it brûken fan taal yn ’e omgong mei jonge bern.
Nij foar it SK-Lien binne Koos Tiemersma en Mirjam van Houten. Koos Tiemersma skreau al faker literatuer foar folwoeksenen. Yn 2015 krige er de Gysbert Japicxpriis foar syn roman Einum. Mirjam van Houten is in ferrassende nijkommer, as skriuwster én as yllustratrise.

Wa’t fan dizze fiif de Simke Kloosterman priis winne sil? Oer in pear wike wurdt dat bekend.
De Simke Kloosterman priis 2019, besteande út in oarkonde en in bedrach fan 5000 euro sil op freed 17 maaie, de middeis om trije oere útrikt wurde yn ’e Petrustsjerke fan Twizel.

Yn De Nije, in glimmer dy’t yn desimber 2019 útjûn is troch de Ried fan de Fryske Beweging, wie in oersetwedstriid opnommen. Ut de taljochting dêrby:
“In the Big Rock Candy Mountains’ giet oer in swalker. Hy dreamt oer in lân dêr’t de hinnen sêftseane aaien lizze en dêr’t de sigaretten oan de beammen groeie. It waard foar it earst op de plaat set troch Harry McClintock yn 1928. Jo meie it pleatse nei dizze tiid en nei Fryslân. De saakkundige sjuery hechtet deroan dat it sjongber is en dat it boadskip bewarre bliuwt.”
Der hawwe fyftjin minsken oan de wedstriid dielnommen. Sneintemiddei 17 maart waard yn de brassery fan Stania State by Oentsjerk yn in feestlike gearkomste de útslach bekend makke. De winner is wurden Jurjen fan der Meer fan De Jouwer mei syn oersetting ‘Yn ’e Dûnzen Dekbêdpolder’.

De sjuery, dy’t bestie út Truus de Vries, Eric Hoekstra en André Looijenga, hie dêrneist wurdearring foar de oersettingen fan Liuwe Westra út Lollum, Swaan Postma út Eastermar en Durk Dijkstra út Berltsum.

ALDSYL – Yn Aldsyl City of Literature is moandei 18 maart ferskynd de blomlêzing In rûgel wyt. Gedichten fan Robert Frost, seleksje en oersetting troch Abe de Vries.

In rûgel wyt wurdt oanbean as frij del te laten e-book en befettet 32 Fryske oersettingen fan gedichten fan de Amerikaanske dichter Robert Frost (1874-1963). Frost, in tiidgenoat fan Obe Postma, wie de ferneamdste Amerikaanske dichter fan de earste helte fan de tweintichste iuw; hy krige fjouwer kear de Pulitzer Prize takend. Net earder is der in blomlêzing yn it Frysk út syn wurk publisearre.

Om reden fan copyright befettet de bondel net de Ingelsktalige orizjinelen. In rûgel wyt is del te laden fia it weblog fan de oersetter (www.seedyksterfeartfisk.blogspot.com) of fia syn Facebookside.
Earder al brocht De Vries syn njoggende dichtbondel, Mienskar, op dizze demokratyske wize út. Mei de twa e-bookútjeften komme hast santich Frysktalige gedichten foar in breed publyk fergees beskikber.

Mienskar befettet 35 sonnetten dy’t har rjochtsje tsjin it fan minsken ferjarre (keunst)klimaat yn Fryslân en foarmet op syn eigenwize wize in wjerlûd fan Rintsje Sybesma syn Ta de moarn.
 
Abe de Vries (1965, Winaam) debutearre yn 2002 mei de bondel De weromkommer yn it ûnlân en krige yn 2005 foar syn twadde bondel In waarm wek altyd (2004) de Gysbert Japicxpriis takend. Underskate fan syn bondels waarden dêrnei noch nominearre foar ‘de Gysbert’.

Ljouwert wol him kandidaat stelle foar de titel City of Literature. It Skriuwersboun sjocht kânsen en stiet derop oan dat de Fryske literatuer goed op ’e kaart set wurdt.

Op 14 febrewaris lêstlyn hat It Skriuwersboun de listlûkers fan ferskate politike partijen útnûge om mei-inoar te praten oer de Fryske literatuer en oer it provinsjale belied ta befoardering fan dy literatuer. Neist de politike diskusje hawwe wy yn poëzijfoardrachten de skientme fan it Frysk sjen litten. Mei in kwis ha wy wat fan de skiednis fan ús literatuer toand en yn in kollum krige de produksje fan hjoeddeisk Frysk proaza klam.

Op de jûn yn Tresoar wienen in protte Fryske skriuwers oanwêzich, ryp en grien. Skriuwers dy’t net allinnich skriuwe, mar ek aktyf binne op poadia, foarlêze op skoallen en yn biblioteken. De Fryske literatuer libbet as in hert. Sjoch mar nei al dy nije berneboeken dy’t ferskine en it omtinken foar it wurk fan Dichter fan Fryslân Eeltsje Hettinga en Dichter des Vaderlands Tsead Bruinja.

It Skriuwersboun wol der by de folksfertsjintwurdigers op oanstean om it belang fan de Fryske literatuer – no en yn ’e takomst – foar eagen te hâlden. Benammen no’t Ljouwert him kandidaat stelle wol foar de prestisjeuze titel UNESCO City of Literature, wurdt it heech tiid om mei-inoar de ynfrastruktuer ûnder de loep te nimmen.

As Skriuwersboun sjogge wy mooglikheden om op ferskate terreinen de posysje fan de Fryske literatuer fuort te sterkjen. De ‘ynfrastruktuer’ om Fryske skriuwers en de fersprieding fan harren wurk te stypjen is yn de ôfrûne desennia hieltiten smeller wurden. Dêrmei bedoele wy ûnder oare de boekepromoasje troch Boeken fan Fryslân, yn literatuer spesjalisearre meiwurkers by Tresoar en de Fryske Akademy, en de oanwêzigens fan Fryske literatuer yn de regionale media.

Boeken fan Fryslân is tsjintwurdich ûnderbrocht by de Afûk. De nije opset fan de Sutelaksje wurket. Om de marketing fan it Fryske boek duorsum te fersterkjen binne lykwols mear minsken (fte’s) nedich as de Afûk dêr no foar hat. Mei romte foar ekstra minsken yn de organisaasje kin de boekepromoasje profesjoneler en diverser oanpakt wurde om mear lêzers te berikken.

By de foar Fryske literatuer essinsjele kulturele ynstellingen Tresoar en Fryske Akademy (dy’t troch de provinsje mei bekostige wurde) wurdt it tal meiwurkers mei ekspertize yn Fryske literatuer aloan lytser. Op dy wize giet kennis oer it Fryske literêre erfskip foar de Fryske mienskip ferlern. As wy yn Fryslân it Frysk serieus nimme, heart dêrby dat de literatuer yn it Frysk bestudearre en tagonklik makke wurdt. De provinsje is yn de posysje om derfoar te soargjen dat mear profesjonele minsken sok wurk dwaan kinne.

Ynternasjonale kontakten binne in ferriking foar de yndividuele skriuwer, mar ek foar de Fryske literatuer yn it algemien. Dêrmei bedoele wy net allinnich dat it Frysk yn kontakt stean moat mei oare minderheidstalen, dat kin likegoed mei lytse en sels mei grutte talen. Yn it bûtenlân is men in folweardige bûtenlânske skriuwer, net sasear in skriuwer yn in minderheidstaal.

De provinsje is in grutte jildsjitter foar Omrop Fryslân. As men earne jild oan útjout, mei men dochs ek freegje om in tsjinprestaasje. It soe in tige grutte opstekker foar de literatuer wêze as der in strukturele literêre programmearring kaam by Omrop Fryslân.
Wy sjogge in grutte kâns foar Ljouwert om de titel binnen te slepen, mar dêrfoar moatte ûnderskate fjilden al gearwurkje.

De polityk moat njonken de ynstituten ek de skriuwers derby belûke en oarsom: mei-inoar de skouders derûnder om de literatuer op de Fryske, nasjonale en ynternasjonale kaart te setten. En dêrmei binne wy by dyjinge bedarre dêr’t it om draait: jo as lêzer.

Geart Tigchelaar is sikretaris fan
It Skriuwersboun

Publisearre yn de Ljouwerter Krante op 12-03-2019 en op ynternet.

Boeken fan Fryslân organisearret op 30 maart o.s. in literêre jûn mei meiwurking fan Jan Siebelink (auteur fan it Boekewikegeskink ‘Jas van belofte’), Jetske Bilker (oersetter fan it Boekewikegeskink), Tsead Bruinja (Dichter des Vaderlands) en Eeltsje Hettinga (Dichter fan Fryslân). Oanfang: 20.00 oere. Lokaasje: Dûnsskoalle Saco Velt, Saccramentsstrjitte 19, Ljouwert. Tagongskaarten à € 7,50 binne fan hjoed ôf te keap by Boekhandel Van der Velde Ljouwert, de Afûkwinkel en fia de Afûkwebsjop.

Professor Engelbrecht krige de finansjele fergoeding fan ’e Universiteit fan Olomouc foar in boek oer Fryske literatuer mei op grûn fan stipe fan ’e Fryske Akademy.